Beeldkwaliteit in Den Haag: beleving staat centraal
Wat is Haagse Schoonheid? En welke waarden staan daarbij centraal? Dan gaat het niet alleen over gebouwen, maar voor veel deelnemers vooral over groen en het prettig verblijven in de buitenruimte, bleek tijdens het STADgesprek CID – Beeldkwaliteit in het economisch hart van de stad op 29 november 2021. In het centrum van Den Haag zullen wonen en werken steeds meer samengaan, en wordt het gebruik van de openbare ruimte meer divers. Beeldkwaliteitsplannen bieden daarbij richting voor wat het karakter van het stadsbeeld moet worden.
Kijk hier de livestream terug > of lees het verslag hieronder.
klik op de afbeelding voor de vergroting
Beeldkwaliteit in het hart van Den Haag
Als we het hebben over de kwaliteit van de stad gaat het niet alleen over hoe gebouwen en openbare ruimte eruit zien, maar moeten we breder kijken. We letten vooral op hoe de straat functioneert en hoe toekomstbestendig de stad is, zegt Daan Zandbelt (De Zwarte Hond), opsteller van het kwaliteitsplan CID. Het Central Innovation District (CID) ligt rond de stations Den Haag Centraal, Hollands Spoor en Laan van NOI en is één van de grootste (binnen-) stedelijke bouwopgaves in Nederland. Dit is echt een opgave voor de openbare ruimte, meent Eit Hasker (expert stedenbouw gemeente Den Haag). [Bekijk pdf presentatie Eit Hasker]
Verblijfskwaliteit centraal in concept Kwaliteitsplan CID. Beeld: De Zwarte Hond
Echt Haags is iets, volgens Zandbelt, als ingrepen reageren of voortbouwen op wat er al is. En bovendien aanpasbaar is in de toekomst, duurzaam is en karakter heeft, zodat het gewaardeerd wordt door de gebruikers en mensen uit de omgeving. Gebouwen helpen bij het prettig verblijven op straat. Volgens hem horen baksteen, groen, parken, lanen en inmiddels ook hoogbouw bij de Haagse identiteit. Uit de wisselende reacties in de chat blijkt dat niet iedereen het ermee eens is dat hoogbouw bij Den Haag hoort. Maar er is ook een voorstel om de typisch Haagse hofjes op hoogte te maken. [bekijk presentatie Daan Zandbelt]
klik op de afbeelding voor de vergroting
Laakhaven, ontwerpen vanuit het cultureel erfgoed
De ziel van het gebied Laakhaven (deelgebied van het CID) zit in het maken, zegt Cor Geluk (Juurlink en Geluk), opsteller van Beeldkwaliteitsplan Laakhavens, tijdens zijn presentatie. Het is een dynamisch stuk stad. Zoals dat al goed te zien is bij Maakhaven. Oude en robuuste panden lenen zich goed voor de maakindustrie. Daarnaast moet er volgens Geluk, een nieuw park komen. De groene plek moet de place to be worden waar buurtbewoners elkaar ontmoeten.
referentiebeelden maak atmosfeer uit concept Beeldkwaliteitsplan Laakhavens . Beeld: Juurlink en Geluk
Laakhaven kan volgens Geluk, voetgangersvriendelijker worden door een verfijnde aanraakbare omgeving te maken. Met veel groen, wonen of bedrijven in de onderste laag van de gebouwen en veel variatie in de opbouw van de gevels. Het publiek is kritisch op het idee de stad vriendelijker te maken voetgangers. Daar zijn flinke veranderingen voor nodig. Is dat wel goed uitvoerbaar? Stadsdistributie over water wordt genoemd als suggestie in de chat. Dat zou goed kunnen passen bij de manier waarop Laakhaven ook in het verleden werd gebruikt. [bekijk presentatie Cor Geluk]
klik op de afbeelding voor de vergroting
Beatrixkwartier vergroenen
Waar nu vooral auto’s en gebouwen het beeld van het Beatrixkwartier (deelgebied van het CID) bepalen, moet in de toekomst het groen hier een nieuwe dimensie toevoegen. Cees van der Veeken (LOLA Landscape Architects) presenteert zijn ideeën voor het overkluizen van de Utrechtse Baan. Als deze weg een tunnel wordt, zijn er geen afritten nodig en kan de rijbaan versmald worden. Dan is er behalve voor groen op het dak ook ruimte voor flinke bomen langs de rand. De Beatrixlaan kan door minder nadruk op auto’s worden omgetoverd in een groene singel met ook begroeiing van de ‘Netkous’. Maar ook ruimte voor kunst en gebruik door bedrijven. Daarnaast zou hier een fijnmaziger netwerk voor voetgangers moeten komen. Met meer verbindingen, pleintjes en doorsteekjes. [bekijk presentatie Cees van der Veeken]
Idee voor overkluizen Utrechtse Baan uit concept Beeldkwaliteitsplan Beatrixkwartier. Beeld: LOLA Landscape Architects
Eerst dna van Den Haag onderzoeken
Jan Brouwer (Architect) vindt dat de voorstellen voor architectonische beeldkwaliteit eigenlijk voorbarig zijn. We moeten eerst fundamenteler onderzoek doen naar het dna en de identiteit van de stad om dan te bepalen of de CID plannen wel de juiste zijn. Infrastructuur en stedenbouw zijn de basis. Den Haag moet geen onroerendgoedmarkt worden. En neem de consequenties mee van de grote maatschappelijke wijzigingen die gaande zijn, zoals de klimaatverandering en energietransitie. Hij zou ontwerpateliers willen houden met experts en bewoners.
Jacob Snijders (Wijkberaad Bezuidenhout) sluit zich er bij aan dat nog eens goed naar de stedenbouw gekeken moet worden. Als bewoner vraagt hij om eerst na te denken over de consequenties van de bouwvolumes, omdat de dichtheid in het Beatrixkwartier al heel hoog is. In de chat wordt een informatie punt geopperd, waar buurtbewoners binnen kunnen lopen om plannen te bekijken en ideeën achter te laten.
Idee voor vergroenen Beatrixkwartier uit concept Beeldkwaliteitsplan. Beeld: LOLA Landscape Architects
Wat is een beeldkwaliteitsplan?
Waar dient het beeldkwaliteitsplan voor? Volgens Jeroen Geurst (Geurst & Schulze Architecten) is het een instrument om de gemeenteraad het vertrouwen te geven dat de kwaliteit van het stadsbeeld hoog blijft. Voor architecten en projectontwikkelaars is het een document om hun plannen te toetsten. Daarvoor moet de architectonische kwaliteit nog veel concreter worden beschreven. Zodat het past bij de beeldkwaliteit die hij als de stille schoonheid van Den Haag benoemd, en die de stad zo anders maakt dan Rotterdam of Amsterdam. Want alleen het gebruik van baksteen wil nog niet zeggen dat de uitstraling dan Haags is.
Samenhang en accenten
Het CID is een litteken in de stad als je het ruimtelijk bekijkt, meent Geurst. Het homogene beeld van baksteenarchitectuur uit het oude centrum en de periode van de Nieuwe Haagse School wordt hier onderbroken. De ambitie om dit te helen en de plekken rond de stations qua uitstraling te verbinden met de rest van de stad ondersteunt hij. Maar zorg ook voor accenten in het stedelijk weefsel en honoreer de goede uitzonderingen. Dat benadrukt ook Boudewijn Hellingman (Provast) En het contrast bewust opzoeken is soms ook heel fraai. Toon ook wat lef, zoals met het depot van Boijmans van Beuningen in Rotterdam. En is baksteen wel het materiaal van de toekomst? Volgens het publiek zou er ook ruimte moeten zijn voor ecologische en duurzame materialen zoals houtbouw als leidend principe, zeker voor de constructie.
Verbind de omliggende wijken daadwerkelijk met het CID door de bouw van bijvoorbeeld een brug over de Trekvliet zodat ook de bewoners ook profiteren van de nieuwe economische activiteit, staat in de chat te lezen. Dat is een interessante kans, meent ook Dirk Peters (Barcode Architects), want er worden nu juist veel achterkanten en gebieden tussen wijken aangepakt. Dat zijn rondom de stations straks verschillende unieke plekken die juist andere bestaande plekken ontlasten.
Uit concept Beeldkwaliteitsplan Beatrixkwartier. Beeld: LOLA Landscape Architects
Variatie aan mensen en huisvesting
Wendy Gieben (AnnA Vastgoed en cultuur) pleit voor een gevarieerd aanbod aan huisvesting voor ondernemers. Houd rekening met kleine oppervlakten zodat niet alleen grote bedrijven een plek vinden. Kleinere start-ups bijvoorbeeld werken ook op andere tijden zodat het na vijf uur niet doods is op straat. Dat vraagt een andere aanpak en instelling van projectontwikkelaars. Maken is niet altijd commercieel. En er is een hele wachtlijst voor bijvoorbeeld muziekstudio’s. In de chat zijn er ook de nodige opmerkingen dat diversiteit ontbreekt. En dat er in de presentaties aandacht mist voor de mensen die er wonen en komen nu en in de toekomst.
Zo veel mogelijk ruimte bieden voor waterberging en groen. Uit concept Beeldkwaliteitsplan Laakhavens. Beeld: Juurlink en Geluk
Bouwen voor langere tijd
Wethouder Anne Mulder (stadsontwikkeling Den Haag) vraagt zich steeds af hoe de Hagenaar het gebied straks gaat beleven. Hij vond dit gesprek belangrijk omdat we een stadje in een stad aanleggen en dat kunnen we maar een keer goed doen. Het gebied heeft meerdere identiteiten, is inderdaad een soort litteken dat doorsneden wordt door infrastructuur, waar de onderlinge verbindingen verbeterd moeten worden. Tactiliteit vind hij een mooi woord, dat je gebouwen zou willen aanraken. Want mensen willen een plezierige omgeving. De uitkomsten van dit STADgesprek worden meegenomen in de verdere planvorming rondom de ruimtelijke kwaliteit het CID, benadrukt Remko Slavenburg (stedenbouwkundig coördinator gemeente Den Haag).
Het STADgesprek CID – Haagse (beeld)kwaliteit in het economisch hart van de stad vond plaats vanuit Studio B en online op 29 november 2021 met een interactieve livestream voor de deelnemers.
Organisatie: Platform STAD in samenwerking met gemeente Den Haag
Met Cees van der Veeken (LOLA Landscape Architects), Daan Zandbelt (De Zwarte Hond), Cor Geluk (Juurlink+Geluk), Eit Hasker (gemeente Den Haag) en Remko Slavenburg (gemeente Den Haag).