STADsleven: Mozaïekstad – groei zonder verdringing

themafoto Christian van der Kooy bijschrift: STADsleven (en plein air) De jaarlijkse VVE vergadering met lopend buffet van de appartementen bezitters van de bovenste verdieping van het voormalige SDU drukkerij complex (het gele boekje). De groene daktuin van Binck Eiland is uitgeroepen tot Haags “Dak van de maand september”, met een gouden dakpan als wisseltrofee voor innovatieve initiatieven.

Mozaïekstad: groei zonder verdringing

column Josse de Voogd

De ‘internationale stad van vrede en recht’ is voor Nederlandse begrippen sterk gesegregeerd. De aloude tegenstelling tussen het rijkere zand en armere veen heeft zich doorontwikkeld tot een steeds complexer geheel. Den Haag is een stad met vele gezichten. De veelkleurige uitslagenkaarten bij verkiezingen zijn daar een treffende weerspiegeling van. Het bonte mozaïek van biotopen is enerzijds een rijkdom. Er is voor elk wat wils. De sterke identiteiten van wijken, denk aan uitersten als Duindorp en Schilderswijk, kunnen beschutting en samenhang bieden aan de zo verschillende groepen die er wonen. Maar deze sterke identiteiten kunnen ook mensen uitsluiten die er minder goed tussen passen. Beter worden de biotopen niet zodanig groot dat men andere groepen mensen niet eens meer tegen hoeft te komen.  > tekst gaat verder onder de foto

De scherpe tegenstellingen fascineren media, politici, beleidsmakers en bezoekers. Een rit met tram 11 van het strand naar Hollands Spoor leidt langs compleet verschillende leefwerelden. Tegelijkertijd woont het grootste deel van de Nederlanders, en ook nog steeds een aanzienlijk deel van de Hagenaars en Hagenezen, redelijk gemengd. Het gemengde midden vinden we vooral aan de randen van de stad en in randgemeenten. Stap over op de tram naar Ypenburg en daar wonen allerlei groepen door elkaar, juist in ogenschijnlijk eenvormige rijtjeshuizen. Is dit het gemengde Utopia? Of is het eerder voor alle groepen net niet? Hou ook de meer gemiddelde wijken op het netvlies.

De stad is hot en een magneet voor hoger opgeleide kenniswerkers. Al die professionals die, aldus de gemeentelijke website, ‘elke dag werken aan een betere, rechtvaardige en veilige wereld’, moeten ook ergens wonen. De druk neemt toe en de vraag is wat dat doet met het ‘voor elk wat wils’ in het mozaïek van wijken. Opwaardering, herstructurering en menging betekenen nogal eens dat de meest kwetsbaren moeten vertrekken. Kunst is de stad te laten doorgroeien zonder verdringing. Voeg duurdere woningen toe, maar laat geen goedkopere verdwijnen. En probeer de kansrijkeren te behouden in minder welvarende wijken. Gooi niet alles in één keer plat waardoor sociale verbanden verdwijnen en een wijk na een paar decennia opnieuw versleten is. Bouw op organische wijze verder aan het bonte Haagse mozaïek.

Josse de Voogd is onderzoeker op het raakvlak van ruimte, politiek en samenleving

> tekst loop door onder de foto

Mozaïek aan elkaar knopen

Er kan meer gedaan worden om de verschillen tussen wijken en haar inwoners te verkleinen, meenden deelnemers aan het gesprek naar aanleiding van deze column van Josse de Voogd tijdens het STADgesprek Op zoek naar idealen voor Den Haag. Minder sterke segregatie maakt ook dat mensen zich veiliger voelen, werd opgemerkt.

– Knoop het mozaïek fysiek aan elkaar. Verbindt de verschillende buurten goed zodat er meer uitwisseling plaats kan vinden door gebruik van bijvoorbeeld sportscholen en winkels. Sla letterlijke en figuurlijke bruggen tussen bijvoorbeeld Laak Centraal en de Binckhorst.

– Besteed naast aandacht aan de uitersten op het veen en het zand, meer aandacht aan het ‘grote midden’ van onze inwoners, zoals de bewoners van de VINEX wijken.

– Voorkom de uittocht: gooi bij herstructurering niet alles tegelijk plat. Sociale structuren verdwijnen en na verloop van tijd zal de hele wijk op hetzelfde moment verloederen door veroudering en te weinig overgebleven bewoners die de wijk aantrekkelijk kunnen houden.

– Bouw goedkopere woningen in duurdere wijken.

> tekst loopt door onder de foto

Bloemlezing ideeënkaartjes:

  • Verdichten zonder verdringing
  • Sociale mix in VINEXwijken was ooit bewuste keuze; dat is nu ook weer nodig om segregatie tegen te gaan
  • Neem werk mee als indicator bij segregatie / samenleven
  • Zorg dat de 4 P’s (people, planet, profit, project) in balans zijn.
  • Ga vooral stemmen als je wilt bepalen wat voor stad Den Haag zal zijn.
  • Maak cultuur voor iedereen bereikbaar.
  • Vier de diversiteit van de stad. Dat kan toeristen naar de stad trekken.
  • Benadruk meer de positieve aspecten van ‘het veen’.
  • Groei vraagt verwelkoming: Zorg dat nieuwe inwoners wortelen in buurt of stad
  • Leg in nieuwe omgevingswet / -visie participatie goed vast

Het STADgesprek Idealen voor Den Haag vond plaats in Maakhaven op 23 september 2021. Met Josse de Voogd (onderzoeker op het raakvlak van ruimte, politiek en samenleving), Sanne van Loon (Van Wilsum en van Loon architecten), Maarten Hajer (Hoogleraar Urban Futures, Universiteit Utrecht), Ellen van Bueren (Hoogleraar Urban Development Management TU Delft) en Christian van der Kooy (fotograaf).

foto’s bij tekst: Maurits van Hout