STAD in beeld: The Grace

Interview met Dick van Gameren en Kyra Kuitert over hoogbouw op ooghoogte. The Grace (Mecanoo) komt op een toplocatie voor grootstedelijk wonen aan de Rijswijkseweg vlakbij Station HS. Tegelijkertijd is de krappe, drukke ruimte rond de woontorens een uitdaging.

STAD in Beeld #02: Verdiepend woonkamergesprek over de beleving van de openbare ruimte rondom hoogbouw. ‘We maken het gebouw zo mooi dat mensen er van gaan houden.’ Architect Dick van Gameren (Mecanoo) licht toe hoe The Grace niet alleen ruimte inneemt, maar ook ruimte teruggeeft. Kyra Kuitert (Bureau KM) reflecteert op het effect van een groot aantal woningen op een kleine kavel, op de leefbaarheid in de omgeving. Platform STAD maakte een serie dubbelinterviews over actuele ruimtelijke thema’s aan de hand van grote nieuwbouwprojecten. Bekijk de video of lees het verslag daaronder.

Bij hoogbouw is de beeldkwaliteit en de beleving op ooghoogte cruciaal. Welke ontwerpprincipes zijn verwerkt in het ontwerp van The Grace, zodat hier toch prettige plekken ontstaan?

Van Gameren: ‘Dit is een verloren stukje in de stad. We maakten een voorstel voor een gemengd complex in hoge dichtheid. Uit de stedelijke laag van 9 verdiepingen groeien teruggezet vanuit de rooilijn twee torens van 150 en 180 meter. De torens bevatten de woningen die sterk in grootte variëren, van 24 tot ruim 100 m2. In de stedelijke laag, de sokkel, komt een menging van functies.

Hoe toegankelijk zijn de collectieve ruimtes?

Van Gameren: Heel belangrijk is dat het gebouw niet alleen maar ruimte inneemt, maar vooral ook weer ruimte teruggeeft aan de stad. Aan drie kanten heeft het gebouw daarom een zo open en toegankelijk mogelijk karakter. De essentie is het open hart, een openbaar toegankelijk atrium. Vanuit dat hart van het gebouw kun je naar de verschillende lobby’s met stijgpunten. Daaromheen ligt een keten van winkeltjes en horeca. Dit is een transparante laag tussen het collectieve hart en de ruimte buiten.

Is verdichting op deze kleine kavel verantwoord?

Kuitert: Wat ik mooi vind is dat The Grace een soort tweetrapsraket is. Eerst de stedelijke laag en dan pas de woontorens. Ik heb een associatie met New York waar je in de straat helemaal niet beseft dat er van die heel hoge torens staan. Waar ik me wel zorgen over maak is dat er toch zo’n 2000 mensen komen te wonen. En die moeten dan allemaal op dat relatief kleine stukje om het gebouw heen sporten, bewegen, ontmoeten, van de omgeving genieten, dat is wel heel krap allemaal.

Van Gameren: We hebben samen met de stad gekeken naar wat nu de goede maat is voor de ruimte om het gebouw. Daarom hebben we ook besloten, daar is veel discussie over geweest, om die arcade te maken waardoor je veel meer ruimte om The Grace heen maakt en daar prettig droog en zonder wind kunt lopen. Ook belangrijk is de ruimte langs de Trekvliet. Er is een plan om de oevers van de Trekvliet tot een lineair park te maken. Daar hebben we ook ruimte voor gemaakt door het gebouw terug te plaatsen.

Komen er prettige plekken rondom The Grace?

Kuitert: De Rijswijkseweg is heel druk. Het is heel leuk om hier een terrasje in te tekenen, maar we twijfelen of dat een aangename verblijfsplek wordt. We denken dat de Vlietkant de beste prettige plekken oplevert. Ik vraag me af of daar dan ook nog een doorgaand fietspas doorheen moet? Of dat het slimmer is daar te focussen op de voetganger en verblijfskwaliteit.

Hoe beperk je de druk op de openbare ruimte?

Van Gameren: Als er zo veel mensen bij elkaar wonen, zijn er veel verhuisbewegingen. Daar is ruimte voor gemaakt in het gebouw. De verhuiswagens worden binnen opgesteld. Je kunt binnendoor naar de stijgpunten. Dat speelt zich allemaal af aan de zijde van het spoortalud. Parkeren zit niet in het gebouw. Het ligt heel dicht bij het openbaar vervoer. Er zijn afspraken met de Laakhaven garage waar nog veel capaciteit is. We maken wel plek voor een klein legertje deelauto’s.

Hoe is hoogbouw ook aantrekkelijk voor gezinnen?

Van Gameren: Als ontwerper moet je in de woning de vrijheid laten. Maar zorgen dat je heel precies bent in het ontwerpen van de collectieve ruimtes. Die zijn heel belangrijk om zo’n hoog woongebouw aantrekkelijk te maken, ook voor gezinnen. Daarom hebben we een aantal beschermde buitenruimtes gemaakt, waar je ook met kleine kinderen goed terecht kunt. Zodat er meer is dan alleen de stoep en je eigen woning. En we zorgen dat het ook mooi is, zodat men zich ook verantwoordelijk voelt en er zorgvuldig mee om gaat. Je wilt dat mensen er van gaan houden en het gaan gebruiken. Dat is waar hoogbouw vaak aan onderdoor is gegaan, dat bewoners zich niet verantwoordelijk voelen.

Kuitert: Het is zo dat de mensen die op de verdiepingen wonen waar de binnentuinen zijn, zich ongetwijfeld het meeste eigenaar voelen. En er gebruik van maken. Mensen die op hogere verdiepingen wonen zullen zich minder verbonden en verantwoordelijk voelen. Maar Wat kun je daar dan doen? Het is leuk als er nog ruimte is voor de toekomstige bewoners om daar over mee te praten.

Aanbevelingen voor hoogbouw op ooghoogte:

Kuitert: Vanuit de stad heb je nu een aantal enge onderdoorgangen op weg naar The Grace. Daar moet zeker nog iets gedaan worden aan de sociale veiligheid. En er ligt een uitdaging in hecht echt aantrekkelijk maken van de openbare ruimte rond het gebouw. De Trekvlietkant heeft de meeste potentie maar er is bijvoorbeeld nog helemaal geen speelgelegenheid voor kinderen in de omgeving.

Van Gameren: Langs de Trekvliet kan een hele mooie route ontstaan. Dat vraagt om flinke ingrepen op de schaal van de stad, niet alleen een gebouw. Hoe kom ik van hier naar de stad? Den Haag moet nu proberen echt die auto’s terug te dringen. En zorgen voor verbindingen in dit gebied vol met infrastructurele barrières. Maak fantastische wandelroutes.

Platform STAD sprak in april 2020 op afstand met architect Dick van Gameren (Mecanoo) en adviseur gebruik openbare ruimte en auteur handboek Prettige Plekken, Kyra Kuitert (Bureau KM)

The Grace:
Mecanoo
Movement Real Estate en Van Deursen Group

Beeld:
Mecanoo
www.bureaukm.nl
www.prettigeplekken.nl