Woningbouw in Den Haag: denk groot maar begin klein
De bevolking van Den Haag groeit hard. Omdat er geen ruimte is voor woningbouw in nieuwe uitbreidingswijken, zal de stad moeten verdichten. Het debat ‘Gedeelde STAD’ dat door Platform STAD werd georganiseerd op 19 april 2016 in het Laaktheater, ging over de vraag hoe Den Haag haar nieuwe inwoners kan huisvesten en wat de invloed is op kwetsbare wijken.
In de jaren ’60 van de vorige eeuw werd het zo druk in Den Haag dat inwoners massaal naar Zoetermeer vertrokken. Volgens de meerderheid van de aanwezigen in het Laaktheater staat de leefbaarheid nu niet onder druk met de huidige ruim 500.000 inwoners. Ook denkt men dat de stad nog voldoende ruimte heeft voor de verwachte 67.000 extra inwoners. Meer hoogbouw vindt echter lang niet iedereen een aanwinst voor Den Haag. Een deel van de groei wordt toch opgevangen doordat leefstijlen zich aanpassen aan stedelijk wonen. Kleine woningen met mobiliteitsgarantie in plaats van een parkeerplaats voor de deur, en alle voorzieningen en een sociaal leven buitenshuis.
Kwetsbare wijken
Erik Pasveer (gemeente Den Haag) geeft aan dat het zoeken is naar plekken in Den Haag waar de bevolkingsgroei opgevangen kan worden. Alle ‘makkelijke’ locaties in de stad hebben we wel gehad. Volgens hem zal de druk voor een groot deel neerslaan in de kwetsbare wijken. Zo wordt de tweedeling in Den Haag verder versterkt. Het probleem kan niet alleen opgelost worden met extra woningen alleen. Hier komen veel verschillende ruimtelijke en sociale problemen samen. Vanuit de zaal wordt geopperd dat er een gebrek aan middelen is om de druk op te vangen, de groei zou serieuzer genomen moeten worden. Vooral omdat binnenstedelijk bouwen relatief duur is en de corporaties niet veel kunnen investeren.
Judith van El (Haag Wonen) bevestigd dat de corporaties binnen de huidige landelijke en gemeentelijke kaders niet veel nieuwe woningen kunnen bouwen, terwijl bewoners in de zaal signaleren dat er niet genoeg sociale huurwoningen in Den Haag zijn. Volgens de jongste cijfers uit het WoON2015 onderzoek, zit de onderkant van de woningmarkt qua aantal inderdaad in de gevarenzone, zegt Wim Kulik (gemeente Den Haag). Toch kunnen ook marktpartijen een bijdrage leveren aan de bouw van sociale huurwoningen, meent Petra Rutten (Heijmans). Op het HAGA terrein ontwikkelt Heijmans met belegger Patrizia een heel divers woonprogramma. De crisis heeft voor innovatie in de bouw gezorgd en de overheid zou de markt kunnen uitdagen nog meer te innoveren.
Mobiliseer particulier kapitaal
Gebrek aan middelen speelt niet alleen bij de corporaties. Rutten ziet dat banken erg terughoudend zijn in de financiering van collectief particulier opdrachtgeverschap (CPO). Jonneke Thijssen (Haagse Bodem) meent ook dat Den Haag de kracht van burgers moet gebruiken. Zeker nu de rente laag staat is er veel mogelijk qua particulier initiatief en investeringen. Acupunctuur van veel kleine projecten is net zo waardevol als een project van een grote partij. Daarbij moet men ook naar tijdelijkheid kijken, soms willen mensen maar voor een heel korte periode iets huren. Of kunnen mensen bijvoorbeeld starten met klushuur en na verloop van tijd kopen.
Ongedeelde Stad
Vincent Smit (De Haagse Hogeschool) toont kaarten die duidelijk de tweedeling tussen zand en veen laten zien. De maatschappelijke ongelijkheid veroorzaakt door landelijk beleid slaat neer in de stad. Meer menging in de stad kun je volgens Smit echter niet met woningbouw vanaf de tekentafel opleggen. Dan is het middel erger dan de kwaal doordat je armoede alleen verplaatst en bovendien de bevolkingssamenstelling problematiseert. Meer differentiatie in het woningaanbod moet een organisch traject zijn, waarbij geïnvesteerd wordt in het sociaal kapitaal van mensen.
In een ongedeelde stad zou je uit moeten gaan van het begrip keuzevrijheid. Zorg dat mensen in de wijk kunnen blijven wonen als ze meer gaan verdienen, door voor de groep middeninkomens te bouwen. Differentieer in kwaliteit zodat bouwen en verbouwen goedkoper kan en leg de regie over de woonuitgaven bij de bewoners. Ook flexibele en tijdelijke arrangementen kunnen voor betaalbare woningen zorgen. Benut ook de bestaande voorraad en denk aan kluswoningen, herbestemming van kantoren en kluskantoren. Juist omdat het woonbeleid op het niveau van de stad de segregatie maar beperkt kan tegengaan en het Haagse gemiddelde niet als de ideale mix voor elke wijk gezien hoeft te worden, zijn grootse definitieve plannen volgens Smit niet de oplossing.
Nieuwe visie
Het is goed voor Den Haag dat de gemeente in co-creatie met de stad werkt aan een nieuwe ruimtelijke agenda en daaropvolgend een nieuwe woonvisie maakt. Jooske Baris (Platform STAD) pleit ervoor die woonvisie ook echt visionair te laten zijn, gezien de grootte van de opgave waar Den Haag voor staat. Tegelijkertijd bleek tijdens het debat dat flexibel inspelen op de nieuwe woningvraag (naar tijdelijke, soms kleinere, betaalbare woonruimte, kluswoningen en genoeg zorgwoningen) ook een kwestie is van kleinschalig maatwerk. Steeds in een samenwerking met marktpartijen en particulieren. Want gemeente en woningcorporaties kunnen de woningbouw opgave niet alleen oplossen. Groot denken maar klein beginnen dus, zodat Den Haag flexibel en adaptief in kan spelen op toekomstige ontwikkelingen.
Kaarten: Vincent Smit