Den Haag Waterproof: opgave of kans?

Een extreme hoosbui kan, zoals een paar jaar geleden bleek in Kopenhagen, het hele openbare leven dagen lam leggen en voor miljarden schade aanrichten. Eigenlijk heeft Den Haag zo’n hoosbui ‘nodig’ om alle partijen de urgentie van een klimaatbestendige inrichting van de stad te laten ervaren. ‘De toekomst is nu’, zegt Marcel Houtzager van het Hoogheemraadschap van Delfland tijdens het STAD gesprek Den Haag Waterproof, dat Platform STAD organiseerde op 30 maart 2017. Er zijn veel initiatieven: ecologische oevers van de Laak, de nieuwe gracht van de Veenkade, Operatie Steenbreek, het Esperantoplein en het grootste groene dak van Nederland op de Sportcampus, maken Den Haag behalve klimaatbestendiger, vooral ook mooier. Toch blijkt de uitvoering van een klimaatbestendige inrichting in de praktijk niet snel genoeg van de grond te komen. 7 aanbevelingen:

1. Vergroot de sponswerking van Den Haag

Den Haag is een stad met te veel verharding. De belangrijkste oplossing om zowel wateroverlast als droogte en hitte tegen te gaan is simpel, zegt Houtzager. Vergroot de sponswerking en houd water vast als het valt. Bijvoorbeeld met meer groen in de straten, waterdoorlatende verharding en groene schoolpleinen.

2. Moderniseer het ‘handboek openbare ruimte’

Bij de gemeente Den Haag staat klimaatadaptatie hoog op de agenda en er gebeurt veel, vertelt van Niels Al van de gemeente Den Haag. Toch is de noodzaak van het nemen van maatregelen nog niet tot in de haarvaten van de gemeente doorgedrongen, blijkt bijvoorbeeld in de praktijk bij de herinrichting van de Stationsstraat. Het verouderde handboek openbare ruimte, waarin klimaatbestendige maatregelen of eisen voor waterberging nog niet voldoende zijn opgenomen, zorgt ervoor dat op zich haalbare voorstellen toch niet worden uitgevoerd.

3. Zorg voor één aanspreekpunt voor voorbereiding, uitvoering en onderhoud

Bij plannen voor herinrichting van de openbare ruimte zijn regelmatig bewoners en ondernemers uit de buurt betrokken. De gemeente is er nog niet op ingericht dat zij beschouwd worden als een gelijkwaardige gesprekspartner. Kennis van burgers wordt nog niet altijd onderkend. Zij hebben sterke behoefte aan één aanspreekpunt, omdat zij te maken hebben met wisselingen van betrokken ambtenaren en afdelingen. Voorkom dat men vastloopt in de bureaucratie.

4. Ontzorg particulieren en ondernemers

60% van de ruimte in de stad is van ‘de mensen’. Zij kunnen regentonnen plaatsen, tegels vervangen door groen en groene daken aanleggen. Groene daken spelen een belangrijke rol in de waterberging, een groot deel van het oppervlak van de stad bestaat uit bebouwing. Er zijn in Den Haag subsidies beschikbaar, maar voor veel particulieren en bedrijven is het een grote stap daadwerkelijk tot actie over te gaan. Regelingen die mensen ontzorgen, hen het werk uit handen nemen, hebben vaak meer kans op succes. Edwin Cornelissen van Duurzaam Den Haag zorgt er daarbij ook voor om in de aanpak bij de energie in de wijk aan te sluiten.

5. Voeg kwaliteit toe en maak het leuk

Particulieren zullen eerder geneigd zijn iets te doen aan het klimaat als het vooral leuk is. Presenteer tuinen met regenton en beplanting in plaats van bestrating bij de entree van tuincentra. En geef groen meerwaarde, zegt Anne-Sietske Smits van Bosch Slabbers, door niet alleen kijk-groen maar vooral doe-groen (tuinieren, sporten) en slim-groen (bomen die fijnstof afvangen en verkoelen) in te zetten. In de StraaDkrant laten zij zien wat de mogelijkheden zijn.

Een mooie omgeving is onderdeel van de beslissing om ergens een woning te kopen. Door klimaatmaatregelen in te zetten om de leefomgeving te verbeteren kunnen marktpartijen hun investering terugzien. Bij gebiedsontwikkeling moet men kijken naar de kwaliteit van wonen en leven in 2050. Ook de studenten van de Haagse Hogeschool die een studie deden naar het klimaatbestendig maken van het Noord plein in Rotterdam begrepen dat een mooi plein voor meer aanloop voor de kleine winkels zorgt. Daarnaast willen ze maatregelen voor waterberging expliciet zichtbaar maken om bewustwording te vergroten. Zo maken ze van een opgave een kans.

6. Koppel het regenwater af van de riolering

Regenwater kan veel meer dan nu gebeurt, worden opgevangen op groendaken, in regentonnen, buffers, groenstroken of in het oppervlaktewater. Voorwaarde is wel dat het water voldoende schoon is, zodat het niet ten koste gaat van de waterkwaliteit van het oppervlaktewater. Echter, als het riool bij piekbuien overloopt, wordt dat ook op het oppervlaktewater geloosd. Vasthouden van regenwater in de stad gaat bovendien bodemdaling tegen in gebieden als Leidschenveen.

7. Stuur met een de opdracht aan de voorkant in plaats van met een watertoets achteraf

Op Binnenlands Bestuur verscheen onlangs een artikel waaruit blijkt dat veel ambtenaren en bestuurders voorstander zijn van een watertoets in de omgevingswet. Zowel Houtzager als Marcel van Gelderen van gebiedsontwikkelaar BPD, zijn geen voorstander. Volgens het Hoogheemraadschap zou het beter zijn al aan de voorkant ambities te bepalen en mee te denken en zo problemen te voorkomen, dan achteraf te toetsen.

Op naar een klimaatbestendig Den Haag! Wie doet er mee?

Goede ideeën genoeg: gebruik het dak van het ADO stadion voor waterberging, maak voormalige grachten weer open, stimuleer aanleg groene daken, kijk opnieuw naar de te steenachtige plannen voor de inrichting van de openbare ruimte bij winkelcentrum Leidschenveen. Of vorm een straat (tijdelijk) om tot leefstraat. Bij elk versteend gebied is actie nodig.

Open oproep ‘Stedenbouw voor extremen’ van het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie

Het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie roept ontwerpers, lokale overheden, cultuurhistorici, uitvoerende partijen en ingenieurs op concrete voorstellen in te dienen voor een integrale benadering van het klimaatvraagstuk in relatie tot de bestaande stedelijke structuren. Indienen voorstel tot 3 mei 2017. Meer informatie: Stimuleringsfonds Creatieve Industrie

Platform STAD wil Haagse partijen (overheden en ontwerpers) samenbrengen die voor een locatie in Den Haag een voorstel willen indienen voor de oproep Stedenbouw voor extremen. Werk mee aan het ontwikkelen van vernieuwende integrale strategieën voor klimaatadaptatie en het ontwerpen van ruimtelijke oplossingen in Den Haag! Ook suggesties voor een geschikte plek in de stad die vraagt om een klimaatbestendige inrichting zijn welkom.

Geïnteresseerd of ideeën? Stuur dan een mail naar info@platformstad.nl en we brengen je in contact met andere geïnteresseerde partijen. Uitwerking en realisatie van de voorstellen is uiteraard afhankelijk van de toekenning van de subsidie door het Stimuleringsfonds.

Jane’s Walk: Laat zien hoe mooi klimaatadaptatie kan zijn

Den Haag doet op 5, 6 en 7 mei 2017 weer mee met het internationale walking event, Jane’s Walk, vernoemd naar de befaamde activiste Jane Jacobs. In meer dan 180 steden over de hele wereld, verkennen bewoners met elkaar al wandelend hun stad. Ze praten over wat hen boeit, irriteert of bezighoudt in de buurt. Je kunt je aanmelden om een wandeling over de klimaatbestendige inrichting van de stad te leiden. Meer informatie op Janeswalk.nl