Buitenplaats Ockenburgh

Harmonieuze ontmoetingsplek voor jong en oud

Gedeelde trots

De inzender: ‘In het sterk vergrijsde en verdeelde Loosduinen was een schreeuwende behoefte aan gedeelde trots. Veelal oudere mensen zetten hun talenten en tijd in voor de aanleg van de tuin. Zij bleken de motor achter de verbinding van jong  (leerlingen en studenten) en oud, Westlands en Haags en de redding van de verwaarloosde Buitenplaats Ockenburgh.’

 

‘Kom allemaal genieten van het fruit in mijn boomgaard’, schreef de dichter Jacob Westerbaen die Buitenplaats Ockenburgh in de 17e eeuw aanlegde. Die dichtregels waren de inspiratie om hier weer een ontmoetingsplek te maken. Een plek waar steeds iets te beleven valt en iedereen welkom is, vertellen Petra Brekelmans (Stichting tot Behoud van de Historische buitenplaats Ockenburgh, SHBO) en Arina Keijzer (Tuin- en landschapsontwerper).

Harmonie en burgerinitiatief

Landgoed Ockenburgh is gered van de ondergang door een grote groep vrijwilligers van SHBO. De monumentale villa stond ruim 20 jaar leeg. Het bijbehorende terrein was verloederd en overwoekerd. Dat leverde onveilige gevoelens en situaties op. Nadat grootse plannen voor een conferentieoord en hotel met 80 kamers niet rendabel bleken, namen buurtbewoners het initiatief. Zij zagen een plek van harmonie voor zich. Een plek waar de verdeeldheid door ‘populistisch gepraat’ tussen de mensen uit Loosduinen, het Westland en Kijkduin kon plaatsmaken voor gedeelde trots. De verschillen in mentaliteit kwamen goed naar voren bij de snoei- en klusdagen. Westlanders kwamen met kettingzagen, Loosduiners met kleine snoeischaren. Maar met vereende krachten bliezen zij de monumentale villa en haar tuinen nieuw leven in. Stukje bij beetje knappen 150 vrijwilligers de plek steeds verder op en organiseren er jaarlijks zo’n vijftig (culturele) evenementen.

Historische prenten

De tuin is integraal onderdeel van het Rijksmonument. Het ontwerp heeft daarom een klassieke symmetrische opzet en een loofgang. Daarin worden echter wel hedendaagse ontwerpprincipes toegepast die zorgen dat mensen zich prettig voelen. Zoals een bankje rugdekking geven van een  haag of andere beplanting en de afwisseling tussen beschutting en openheid. In sommige plantvakken groeien plukbloemen terwijl in andere vakken (vergeten) groenten worden gekweekt. De loofgang is beplant met diverse soorten fruitbomen.

Het ontwerp voor de tuinen is gemaakt door ontwerper Arina Keijzer, ook een vrijwilligster. Voor het ontwerp greep Keijzer terug op historische prenten van het landgoed. Onderzoek naar de historische tuinen op de buitenplaats werd gedaan door Korneel Aschman, in opdracht van de Erfgoedtafel Landgoederenzone van de Provincie Zuid-Holland. Daarnaast werd Keijzer geïnspireerd door vergelijkbare landgoedtuinen in Engeland.

De tuin werd volledig opnieuw aangelegd op de plek van de gedemonteerde Van Klingerenvleugel van de voormalige jeugdherberg. De hoger gelegen binnentuin wordt later nog aangelegd. Naast de huidige tuin was vroeger een stervormige fruittuin. Hier is nu een speelplek gemaakt. De tuinen en speelplek zijn toegankelijk voor iedereen die van Ockenburgh wil genieten.  Het is niet verplicht iets te bestellen bij de Brasserie.

Talenten benutten

Werken met vrijwilligers kent een hele eigen dynamiek. De groep is zeer divers. Sommigen speelden als kind in de bossen rond de villa en vierden verjaardagen op het grote grasveld. Maar er wordt ook samengewerkt met het onderwijs en bedrijven. Belangrijk is om alle betrokkenen enthousiast te houden. Twee succesfactoren vallen op.

In de eerste plaats kan iedereen – zowel de denkers als de doeners – zijn eigen ideeën kwijt op Ockenburgh en worden de verschillende talenten benut. Dit blijkt ook uit de verschillende soorten onderwijs die worden betrokken. Leerlingen van ROC Mondriaan en het praktijkonderwijs hielpen met de tuin, maar ook studenten van de Haagse Hogeschool, Hotelschool Den Haag en Universiteit Nyenrode dragen bij en bedachten bijvoorbeeld een duurzaam food festival met groeten uit het Westland.

Een tweede succesfactor is dat het omvangrijke project in behapbare stukken geknipt werd. Steeds als er voor een onderdeel voldoende geld is opgehaald bij fondsen en bedrijven en er voldoende vrijwilligers en materialen zijn, wordt het uitgevoerd. Daarbij moeten ook de nodige hobbels worden genomen. Een van de lastigste obstakels was volgens het bestuur van de stichting om op een lijn te komen met de gemeente Den Haag. Het landgoed stond voor een aanzienlijk bedrag als bouwgrond in de boeken. Het bestuur wist de gemeente er uiteindelijk van te overtuigen dat de sociale, historische en natuurwaarde (in Natura 2000 gebied) van het Rijksmonument veel belangrijker waren dan de fictieve opbrengsten. De stichting kreeg het vertrouwen voor de ontwikkeling en maakte er met elkaar een plek waar men samen kan genieten van natuur en cultuur.

Locatie: Monsterseweg 4
Jaar: 2019
Ontwerper: Tuin- en Landschapsontwerper Arina Keijzer
Opdrachtgever: Stichting tot Behoud van de Historische buitenplaats Ockenburgh (SHBO)