In het lokale en het nationale woonbeleid is er behoefte aan flexibiliteit. En waar die er niet is, hoort die er wel te zijn. Waarom eigenlijk? De woningvraag is er naar en de tijd is rijp voor meer ruimte. Ontspanning helpt. Van veel mensen zijn de levenslopen dynamischer en grilliger geworden. Er zijn fases van individueel wonen en groepswonen, van wonen met of zonder partner, met of zonder inwonende kinderen. Een beslissing in het wonen heeft lang niet altijd met de woning zelf te maken, maar met partner, werk, studie, voorzieningen, zorg. Ook de grotere onzekerheid op het vlak van inkomen en vermogen beïnvloedt het gedrag de vraag. Vaste banen zijn schaars en het inkomen van een van de partners kan zo maar wegvallen. Ook mag er gerekend worden op een hogere eigen bijdrage voor zorg, pensioen en studerende kinderen.

Juist ook aan de onderkant van de woningmarkt neemt de dynamiek en de variëteit aan de vraagzijde toe. De sociale huursector kan hiermee nog niet al te goed omgaan. Het verdeelsysteem zoals dat op veel plaatsen van kracht is, gaat gepaard met vaste kaders en criteria die sterk op wachten zijn gebaseerd. Maar niet iedereen kan wachten. Sommigen weten niet eens of zij nog in Nederland verblijven als de wachttijd verstreken is. De druk van “spoedzoekers” neemt toe. Voor wie de sociale huursector onbereikbaar blijkt, wijkt uit naar diverse (nood)oplossingen: uitstelgedrag, inwoning, een woning delen, tijdelijk verblijf in een antikraakpand. Of de (oude) particuliere verhuur – niet een toonbeeld van een gunstige prijs-kwaliteitsverhouding – vangt hen op.

Er is meer flexibiliteit in het woonbeleid nodig om antwoord op deze omstandigheden te geven. Dit kan op veel manieren:

• in het woningaanbod zelf (kantoren en winkels ombouwen, kluswoningen)
• in de arrangementen in de verdeling (inwoning in een aantal gevallen in de sociale huursector toestaan)
• in de behandeling door de rijksoverheid van huren en kopen: (neutraliteit in subsidie en fiscaliteit)
• in de ruimte voor regionale differentiatie van landelijke regelgeving (b.v. liberalisatiegrens)

Ik wil hier een element aan toevoegen: een meer ontspannen perspectief op de segregatie in Den Haag en de rol van het wonen hierin.

In veel benaderingen op de gesegregeerde stad is een “fysieke starheid” te vinden. Er wordt dan vastgesteld dat een wijk concentraties van armoede kent ten gevolge van “eenzijdig” woningaanbod. Hierdoor, zo luidt het parool, is het geboden de portfolio van de wijk of zelfs de stad te wijzigen ten gunste van midden en hogere inkomensgroepen. Compensatie van verlies aan goedkope huurwoningen kan worden gegeven door (meer) sociale woningen in andere wijken in de stad en de regio.

Flexibel woonbeleid houdt zich bezig met betaalbaarheid, beschikbaarheid en kwaliteit

Wat is het probleem van deze starheid? De aandacht wordt afgeleid van de noodzaak om beschikbaarheid en betaalbaarheid voor de oude en nieuwe woningvraag te organiseren. Er is een andere agenda. De armoede in de stad wordt verplaatst en de kansen en de krachten van de bevolking in de oudere wijken worden over het hoofd gezien.

Als de kansen en krachten ter plekke serieus worden genomen, komt er ruimte voor een veel flexibeler, genuanceerdere aanpak waarin afscheid wordt genomen van standaard differentiatiedenken. De woningvoorraad wordt niet langer volgens een standaardmodel van boven af meer gedifferentieerd. Deze wordt beter van onderop ingevuld op basis van de dynamiek in de vraag in de wijk en de wijken er om heen. Differentiatie is niet meer een doel op zich zelf, maar de resultante van de geboden ruimte aan keuzeprocessen. Er is dan ook geen “Haags gemiddelde” meer waaraan een wijk na vernieuwing zou moeten voldoen.

Dit levert de vreugde van een ontspannen kijk op. En, ook mooi, woonbeleid houdt zich bezig met betaalbaarheid, beschikbaarheid en kwaliteit. Dat is al heel wat. Het is in dat geval geen woonbeleid dat zich laat gijzelen door stedelijke bevolkingspolitiek. Flexibiliteit is een noodzakelijk ingrediënt van lokaal en nationaal woonbeleid.

Bewaren