STAD van: Petra Rutten

Directeur Maatschappelijke Ontwikkeling bij Heijmans.

Jooske Baris vroeg mij te reflecteren op de stedelijke woningbouwopgave van Den Haag. De vraag die zij stelde was: “Hoe kun je de groei van de stad, en de benodigde 40.000 extra woningen, benutten om de ruimtelijke en sociale tweedeling te doorbreken?” Dat is een grote vraag voor een complexe opgave die niet een-twee-drie te beantwoorden is. Vanuit mijn kennis en ervaring kan ik wel een doorkijk geven over ik hoe de afgelopen jaren heb gewerkt aan de stedelijke opgave in de wijken van Nederland.

Ik ben blij met de aandacht voor de steden, zo ook die voor Den Haag. De ontwikkelingen in de stedelijke gebieden kunnen leidend zijn voor de toekomst van de Nederlandse regio’s. Een sterke stad kan niet kapot. Sterke steden maken duurzame regio’s en zijn daarmee de motor van de economie en een ongedeelde samenleving. Maar er is wel een les te leren uit de afgelopen jaren: de ruimtelijke opgave moet de veranderingen in onze samenleving veel meer faciliteren en stimuleren. Dat is tegelijkertijd een kans om de ruimtelijke en sociale tweedeling te doorbreken. In mijn ogen is dat de rol van de stad.

Dimensies verbinden

Door de veranderingen in de samenleving is de woningvraag minder voorspelbaar. Jongeren en gezinnen trekken naar en blijven langer in de stad (Nieuw-Crooswijk Rotterdam). De ‘ouderen’ keren eerder terug dan ze zelf verondersteld hadden (Het Timmerhuis Rotterdam). Eenouder gezinnen willen arbeidsmobiel zijn om werk en zorg te combineren. De druk op de sociale opgave blijft groot door de groeiende vraag voor statushouders. Daarbij is er een grote behoefte aan kleinere woningen voor de een- en tweepersoonshuishoudens (Kanaleneiland Utrecht) en ook de ouderen, waar de betaalbaarheid steeds meer onder druk staat door scheiden van wonen en zorg.

Timmerhuis in RotterdamOssip van Duivenbode

Het Timmerhuis in Rotterdam

De diversiteit aan opgaven laat zien dat eendimensionale oplossingen niet gaan helpen. De kunst zit er in om dimensies te verbinden. Bestaande situaties tot een mix van oud én nieuw maken (Wijnhaven). Met veel verschillende betrokkenen, formeel en informeel tot een diverse programmering komen (het Energiekwartier). Gebieden zo inrichten dat kwaliteit en flexibiliteit voor een lange termijn worden gegarandeerd. En als laatste, maar niet het minste, om de financiële haalbaarheid.

De verbinding door een visie die partijen met elkaar delen maakt het haalbaar om die vraagstukken op te lossen. Hierdoor kunnen inzichten in programma en doelgroepen groeien en de tijd krijgen (Katendrecht). Dát moet voorop staan en niet de maakbaarheid. Nieuwe inzichten en creatieve oplossingen en ideeën moeten de kans krijgen om onderdeel te worden van de opgave.

timmerhuis rotterdamOssip van Duivenbode

Woning in het Timmerhuis, Rotterdam

Best Value Methode

Het huidige binnenstedelijke beleid zou in de publiek-, private samenwerking meer prikkelend en stimulerend kunnen zijn, waarin de maatschappelijke vraagstukken leidend zijn. Zet eens in op de ‘Best Value Methode’ en vraag de markt om bijzondere programmering in plaats van alleen de grondopbrengst en het ontwerp. Denk daarbij ook aan ruimte voor innovaties zoals een integrale benadering van vastgoed, mobiliteit en doelgroepen (bijvoorbeeld de mobiliteitsgarantie vanuit de samenwerking tussen Heijmans en BMW i3 car-sharing in het Timmerhuis). Verdicht waar het kan en voeg openbare kwaliteit toe waar het moet. De ruimtelijke kwaliteit en belangrijke verbindingen in de stad zijn de start en niet het (onhaalbare) sluitstuk van de (commerciële-) grondexploitatie. Denk vanuit woonlasten om duurzame energie te stimuleren. Benut de ruimte om via tijdelijke oplossingen en regelgeving in te kunnen spelen op urgente situaties, zoals voor vluchtelingen en statushouders.

De eerste stappen zijn gezet in Den Haag. De agenda ‘Ruimte voor de stad’ biedt door middel van bijeenkomsten aan inwoners en ondernemers ruimte om zoveel mogelijk betrokken te zijn en invloed uit te oefenen. De nieuwe woonvisie geeft ruimte om te participeren vanuit alle groepen in de samenleving.

Werken aan de stedelijke opgaven vereist dat marktpartijen worden uitgedaagd op maatschappelijk en sociaal succes. Kies bewust voor een kwalitatief en inclusief leven in de stad.

transformatie wijnhavenkwartierOssip van Duivenbode

Wijnhavenkwartier in Den Haag

Petra Rutten (46) is Directeur Maatschappelijke Ontwikkeling bij Heijmans. Haar werkopvatting sluit aan bij wat maatschappelijke ontwikkeling behoort, beoogt te zijn: luisteren, samenwerken en je rol nemen in het creëren van een veelzijdige en uitnodigende leefomgeving. Haar aanpak laat zien dat stedelijke ontwikkeling nooit stil staat en dat je moet nadenken over het verbinden van vluchtige tijdelijkheid met de harde werkelijkheid van stenen stapelen om je in dit proces staande te houden.
Foto’s: Ossip van Duivenbode

Bewaren

Bewaren

Bewaren