“Wil jij een blog schrijven? Onderwerp zou moeten zijn wat jij de grote uitdaging / opgave vindt voor de stedelijke ontwikkeling van Den Haag.” Deze vraag kwam van Jooske Baris, directeur van het nieuwe Platform STAD. Laat ik beginnen met de constatering dat de grote opgaven van de tachtiger jaren nu niet meer aan de orde zijn. De oude stadsvernieuwingsproblematiek van toen is verleden tijd. De verpauperde binnenstad is veranderd in een bloeiend centrum dat politiek, cultureel, recreatief en commercieel fantastisch functioneert. Midden in de crisis is de vernieuwing in het Haagse centrum gestaag doorgegaan. Met de ‘Stad van Recht en Vrede’ heeft Den Haag een aansprekend profiel gekregen. Ja, de stad staat er beter voor dan ooit.

Maar wat zijn dan mijn grote opgaven voor de stedelijke ontwikkeling van Den Haag? Is dat een veelvoud van kleinere gewenste fysieke interventies of moeten wij dan kijken naar de grandeur van metropoolregio Den Haag Rotterdam? Het zal u misschien verwonderen, maar ik zou op dit moment de vinger leggen op een tweetal minder zichtbare, echter in schaal zeer omvangrijke, opgaven. Beiden zijn niet niet zo aansprekend, dat ze de glitter en de glamour van groots en meeslepend in zich dragen, maar ultiem bepalen ze wel de toekomst van onze stad.

De vinexering van de na-oorlogse wijken

De eerste opgave is de transformatie van de naoorlogse wijken. Over de aanpak ervan is nauwelijks een publiek debat. De transformatie tot nog toe lijkt meer op een ‘vinexering’ van de naoorlogse wijken. Wat een gebrek aan ambitie wordt hier tentoongespreid! Rijen kant en klare eengezinswoningen heet heten daar vernieuwing. Het is het antwoord van de instituties die voor ons bouwen. In die zin is blijkbaar het eigendom van de grond, dat in handen is van woningcorporaties, dominant voor de vraag wat er gebouwd wordt. Een vernieuwende visie op dit deel van de stad ontbreekt. Zo laat Den Haag in deze wijken volstrekt de kans lopen om de burgers in deze wijken in hun kracht te zetten. Laat deze burger de woonproducent zijn die met zijn dromen en fantasieën kleur geeft aan de doorontwikkeling van dit deel van de stad. Kijk naar Roombeek in Enschede en het Homeruskwartier in Almere en zie de veelkleurigheid van burgerinitiatief binnen een organische ontwikkeling van de stad. Juist doordat er sprake is, weliswaar via de woningcorporaties van ‘publiek’ grondbezit kan Den Haag hier de ruimte geven aan een veelvoud van burgerinitiatieven van onderop. Het kan een spectaculaire diversiteit genereren.

Niet fysiek, maar investeren in samenlevingsopbouw

De tweede opgave is by far de sociale opgave. Wat mij schokt is dat er inmiddels wel meer dan 120 culturen in onze stad vertegenwoordigd zijn maar dat de onderlinge communicatie daarbinnen volstrekt niet vanzelfsprekend is. Sterker nog, mede door het huidige intolerante – politieke – klimaat zien wij zelfs dat veel etnisch gelijken zich opsluiten in eigen kring. De interactie tussen al die verschillende groepen wordt steeds minder vanzelfsprekend. Voor wijken met een hoge multi-etnische vertegenwoordiging (in de Schilderswijk is 93% allochtoon!) is dit een enorm risico. Immers als mensen niet echt met elkaar communiceren komt ook het samenleven zelf onder spanning te staan. Dus waar wij vaak liever investeren in de fysieke kant van de stad is het voor een gezonde stedelijke ontwikkeling van Den Haag van levensbelang dat het stadsbestuur een ‘deltaplan voor de samenlevingsopbouw’ gaat opstellen. Elkaar echt ontmoeten en ook leren kennen is een voorwaarde voor een sociaal-cultureel gezonde stad. Is dit dan ook een ruimtelijk opgave? Wel degelijk, stedelijke ontwikkeling is niet alleen de hardware maar vooral ook investeren in de software van de stad en dat zijn de mensen zelf. Doen wij dat niet dan zal de vroegere tweedeling in Den Haag zich in de toekomst gaan manifesteren als een veelvoud van kleine gesloten enclaves. Dat mag nooit ons toekomstperspectief zijn.

Over beide opgaven is een groot publiek debat gerechtvaardigd. Dit lijkt mij primair iets voor het nieuwe Platform Stad.